Said Paşa’nın Hatırât’ı ve Modern Eğitim Sorununa Bakışı

Said Paşa II. Abdülhamid’in en uzun süreli sadrazamlık yapmış bürokratlarından biridir. Dokuz defa sadrazamlık makamına getirilmiştir. Tanzimat döneminin sıkıntılı ortamında iyi bir Bâb-ı Bali bürokratı olarak yetişmiş ve erken yaşarlada fark edilerek II. Abdülhamid’in çevresinde yer almıştır. Küçük Said Paşa II. Abdülhamid önemi eğitim, kültür, sanat vb. alanlarda çoğu kere layihalar hazırlamış, reformlar önermiştir. Bu süreçte yakın çevresindekilerle oldukça ileri düzeyde siyasî kavgalar içine de girmiştir. Said Paşa ömrünün sonlarına doğru hayatının bütün yaşnamışlıklarını bir araya getiren meşhur Hatıratını üç cilt halinde yazmıştır. Bu önemli siyasi Hatırât’ta eğitimden siyasete, hemen her alanla ilgili geniş malumat vardır. Bu güne kadar Said Paşa’nın anılarını merkreze alan bir çalışma da yapılamıştır. Onun Sultan Abdülhamid’e verdiği raporlar, tam anlamıyla modernist bir eğitim görüşüne sahip olduğunu göstermektedir.
Bu makalede, Sultan II. Abdülhamid’in uzun süre Sadrazamlığını yapmış olan Küçük Said Paşa’nın eğitim görüşleri vesultana sunduğu eğitim reformaları üzerinde durulmuş ve bu gün için ne ifade ettiğine dair yorumlar yapılmıştır.